Rotterdam acht keer anders
Dit is een wandeling uit de gids ‘Rotterdam acht keer anders’ van stadsgids Gerard Goudriaan (zie het kadertje onderaan). Gerard maakte een soortelijke wandelgids over Amsterdam, een van de populairste pareltjes van uitgeverij Gegarandeerd Onregelmatig. Dat is niet voor niets: Gerard vertelt geanimeerd en tegelijk diepgaand over de buurten waar je doorheen komt.
Bekijk de Amsterdamse gids >>
Kubuswoningen & Markthal
De wandeling start bij station Rotterdam Blaak, waar je gelijk twee bekende plekken treft. De Markthal, met z’n vele winkeltjes en eettentjes. En de kubuswoningen van architect Piet Blom, gebouwd in de vorm van een gekantelde kubus op een paal, waardoor ze ook wel paalwoningen worden genoemd.
Grootste haven van Europa
Maar we kwamen voor iets anders: havens. En die krijgen we op deze sombere motregendag volop. Meer dan tien havens doen we aan, en dat is nog maar een kleine greep uit de vele havens die Rotterdam rijk is. Niet voor niets is het de grootste havenstad van Europa. Ooit zelfs van de wereld, maar Rotterdam staat momenteel op een eervolle zevende plaats.
Wolkenkrabber Het Witte Huis
Ook de allergrootste haven van Europa was ooit mini. We beginnen op de plek waar Rotterdam werd geboren als havenstad: de Oude Haven. Die kroop in 1350 uit het ei, 80 jaar nadat Rotterdam het licht zag. Nu is deze haven een toeristische trekpleister, met terrassen die uitkijken over het klotsende water en de aangemeerde schepen. Fraai is hier het Witte Huis, in 1887 gebouwd naar voorbeeld van de Amerikaanse wolkenkrabbers. Destijds was dit het hoogste kantoorgebouw van Europa.
Hoogste gebouw van Nederland
Dat kun je je bijna niet meer voorstellen als je door de havens wandelt. Het 43 meter hoge Witte Huis valt in het niet bij de vele imposante woon- en kantoortorens die hier verrijzen. Tijdens deze wandeling zien we er vele, ze schieten als paddenstoelen bijna voor je ogen uit de grond. En vandaag zijn het ook echte wolkenkrabbers: hun kopjes verdwijnen in loodgrijze luchten. Hoogste gebouw van Rotterdam (en Nederland) staat ook met z’n hoofd in de wolken: de Zalmhaventoren (215 meter).
The Red Apple
De Scheepmakershaven neemt het stokje over. Op een grote stadswerf bouwden ze hier veel schepen voor de VOC. Nu tref je spectaculaire nieuwbouw in de vorm van The Red Apple, een 127 meter hoge woontoren. De naam verwijst natuurlijk naar New York – de Big Apple. Leuke bijkomstigheid: op deze plek was vroeger een appelmarkt. Deze haven is een van de hoogbouwcentra van Rotterdam, met vooral peperdure appartementen.
Havengevoel
Langs historische schepen en hoge kranen pendelen we van haven naar haven. De neus geprikkeld door geuren van motorolie en van houtvuren waarmee ze de schepen warm stoken. De oren vangen het geluid van scheepskabels die langs kades schuren en zeildoek dat tegen masten klappert. Het havengevoel is hier nooit ver weg.
Langs wolkenkrabbers
Van de Leuvehaven wandelen we naar de Rederijhaven en vervolgens naar de Wijnhaven. Schepen en imposante scheepskranen zie je hier nog steeds, maar de bouw van hoge kantoor- en woontorens zijn de laatste decennia in opkomst. Langs de kades van de Wijnhaven vergaap je je aan wolkenkrabbers als Up:Town, 100Hoog, The Muse en Casa Nova, bijna allemaal hoger dan 100 meter.
Europoort en Maasvlakte
Ondertussen moet je voor het grootschalige havenwerk elders zijn. In de tweede helft van de vorige eeuw bleken de binnenstedelijke havens veel te krap. De olietankers werden immens groot, de massale containeroverslag was in opkomst. Rotterdamse havens als Europoort en de Maasvlakte namen de havenfunctie over. Inmiddels strekt de ‘Port of Rotterdam’ zich uit over een lengte van veertig kilometer.
Sprong naar Zuid
We wagen de ‘Sprong naar Zuid’, in de voetsporen van zakenman en gemeenteraadslid Lodewijk Pincoffs. Rond 1870 was hij de grote aanjager van havenuitbreiding naar de overkant van de Nieuwe Maas. De aanleg van havens, bruggen, spoorlijnen en opslagplaatsen op het voormalige eiland Feijenoord gaf Rotterdam een enorme impuls. Pincoffs werd er beroemd door. Maar ook verguisd: veroordeeld voor fraude vluchtte deze gehaaide havenbaron naar Amerika om nooit meer terug te keren.
Wilhelminapier
Bekendste onderdeel van de nieuwe stadswijk Kop van Zuid is de Wilhelminapier die je helemaal afloopt. Ook hier hebben wonen, werken en toerisme de havenactiviteiten verdrongen. Je wandelt langs culturele instellingen als het Nederlands Fotomuseum en het Nieuwe Luxor Theater.
De Rotterdam
Prominente nieuwbouwtorens vind je ook hier. Zoals de door architect Renzo Piano ontworpen KPN-toren. Eye-catcher is De Rotterdam, een enorme kolos van de hand van Rem Koolhaas, met torens die onderling verbonden zijn.
Hotel New York
De Wilhelminapier staat ook al bol van de havenhistorie. Vanaf de kade vertrokken in de vorige eeuw veel passagiersschepen naar Amerika. Symbool hiervoor is het grote gietijzeren beeld ‘Lost luggage depot’ van kunstenaar Jeff Wall op de kop van de pier. Emigranten namen hier voorgoed afscheid van hun vaderland, menig traantje plengend. Ertegenover vind je hotel New York, het vroegere hoofdkantoor van de Holland-Amerika Lijn.
Rotterdamse haven 2.0
We kijken uit over de Nieuwe Maas die hier op z’n breedst is. Terwijl razendsnelle watertaxi’s op de golven beuken, zien we in de grijze verte een hele serie havenkranen: het is een van de plekken waar de Rotterdamse haven 2.0 is verrezen.
Oude fabrieken
Over schiereiland Kralingen gaan de stappen, vroeger berucht door prostitutie en criminaliteit. En we komen langs de SS Rotterdam, gebouwd voor de transatlantische scheepvaart, nu een drijvend hotel. Langs de kade van de brede Maashaven krijg je mooi zicht op oude fabrieken en pakhuizen. Ze doen 19de eeuws aan en je vraagt je af wat er achter de berookte gevels allemaal gaande is.
Rotterdam-Amsterdam
De terugreis naar Amsterdam, met de snelle Intercity Direct, gaat voorspoedig. Aan de achterkant van Amsterdam CS werpen we een blik over het IJ. Onze eigen ‘wolkenkrabbers’ in Amsterdam-Noord lijken opeens veel minder imposant dan we dachten. “Maar wij hebben de grachtengordel,” troosten we elkaar.
